Aslıhan YENER

Aslıhan Yener (d. 21 Temmuz 1946, İstanbul), Bronz Çağı’na dair yaptığı önemli keşiflerle tanınan Türk-Amerikalı arkeologdur. Özellikle Anadolu’da kalay madenciliği üzerine gerçekleştirdiği çalışmalarla, kalay madeninin yerli kaynaklardan elde edilebildiğini ortaya koymuş ve Bronz Çağı’ndaki yerel üretim kapasitesine dair görüşleri kökten değiştirmiştir.

Yener’in yaşamı altı yaşında ailesiyle birlikte ABD’ye göç etmesiyle yön değiştirdi. New York eyaletindeki La Rochelle kentine yerleşen ailesi, onun ilk öğrenimini burada tamamlamasını sağladı. 1964 yılında Adelphi Üniversitesi’nde kimya eğitimi almaya başladıysa da kısa sürede Türkiye’ye döndü. Eğitimine Boğaziçi Üniversitesi’nde devam ederek Sanat Tarihi ve ardından Arkeoloji eğitimi aldı. Akademik kariyerini Columbia Üniversitesi’nde yüksek lisans yaparak sürdürdü. 1980-1988 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümünde doçent olarak görev yaptı.

Aslıhan Yener, akademik kariyeri boyunca arkeolojik kimya yöntemleriyle antik madencilik faaliyetlerini inceledi. Toros Dağları'nda yaptığı araştırmalarda yüksek miktarda gümüş üretiminin yapıldığını ve bu bölgedeki madencilik faaliyetlerinin önceki tahminlerin çok ötesinde gelişmiş olduğunu ortaya koydu. 1982 yılında yine Toroslar’da kalay madenciliğine dair bulgular elde etti. Bu keşifler, o döneme kadar Asurluların Afganistan’dan kalay ithal ettiği yönündeki genel kabulle çelişmekteydi. Anadolu’da da kalay bulunabildiğini gösteren bu veriler, bölgenin madencilik geçmişini yeniden değerlendirmeyi gerekli kıldı.

1987 yılında Kavlaktepe yakınlarında mor renkte kasiterit cevheri keşfedildi. Bu cevherin siyah değil mor olması nedeniyle önceki araştırmalar tarafından fark edilmemişti. Cevherin bulunduğu Kestel Dağı’ndaki madende 2 kilometrelik tüneller ve içinde çocuk iskeletlerinin bulunduğu alanlar keşfedildi. Bu, Bronz Çağı’nda çocuk işçiliğinin de varlığını gösteren çarpıcı bir bulgu oldu. Karşısındaki Göltepe yerleşiminde ise çanak çömlek kırıkları, taş aletler ve yeraltı yaşam alanları bulundu. Bu yerleşim alanının bin kişilik bir nüfus tarafından sürekli olarak iskan edildiği ve Bronz Çağı’nda kalay işleme faaliyetlerinin merkezi olduğu belirlendi.

1993 yılına gelindiğinde, Aslıhan Yener, Anadolu’da M.Ö. 2870 yıllarında gelişmiş bir kalay madenciliği sanayisinin var olduğunu ve bu sanayinin uzmanlaşmış bir yapıya sahip bulunduğunu savunabilecek arkeolojik ve kimyasal kanıtları toplamıştı. Bu çalışmalar, Bronz Çağı’ndaki ekonomik rekabet ortamını ve ticaret ağlarının karmaşıklığını gözler önüne serdi.

Aslıhan Yener, 1993 yılında Chicago Üniversitesi Oryantal Enstitüsü’ne katıldı ve burada Yakındoğu Arkeolojisi doçenti olarak görev aldı. Halen Asi Nehri Vadisi Bölgesel Projesi'nin direktörlüğünü yapmakta ve Geç Bronz Çağı’na tarihlenen Alalah antik kenti üzerinde çalışmalar yürütmektedir. 2009 yılından bu yana hem Chicago Üniversitesi’nde hem de Koç Üniversitesi’nde akademik görevlerini sürdürmektedir.