Orhon Murat ARIBURNU

Orhon Murat Arıburnu, 15 Aralık 1916 tarihinde Eskişehir'de doğdu. Asker bir babanın oğlu olan Arıburnu, eğitimini Türkiye'nin çeşitli şehirlerinde tamamladı. Konya Askeri Ortaokulu, Maltepe ve Bursa Işıklar Askeri Liseleri ile Haydarpaşa Lisesi’nden mezun oldu. Çeşitli alanlarda çalışan sanatçı; öğretmenlik, gazetecilik ve İstanbul Belediyesi Hukuk İşleri Bürosu’nda görev yaptı. 1936 yılından itibaren şiirleri Yeni Edebiyat, Servet-i Fünun, Varlık, Yeni Ses gibi dergilerde yayımlanmaya başlandı. 1940 yılında ilk şiir kitabı Kovan basıldı. Türk Kuşu Teşkilatı'nda bröve alarak pilotluk yaptı ve daha sonra 2. Dünya Savaşı’nın etkisiyle orduya alındı. Askerlik sonrası İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne girerek edebi kariyerine devam etti. 1947 yılında açtığı dünyanın ilk “resimli şiir sergisi” ile büyük yankı uyandırdı.

İlk ismi Orhan olan Arıburnu, sanatta özgünlüğü vurgulamak amacıyla adını Orhon olarak değiştirdi. Türk edebiyatına “Umut fakirin ekmeği” deyimini kazandıran Umut şiiriyle hafızalarda yer etti. 1947 yılında Seven Ne Yapmaz adlı filmde başrol oynayarak sinema dünyasına adım attı. Ardından 37 filmde oyuncu olarak yer aldı. 1950 yılında Yüzbaşı Tahsin filmiyle yönetmenlik kariyerine başladı. Yönetmen olarak Kanlı Para, Tütün Zamanı, Ümit Kurbanları gibi önemli filmlere imza attı. 11 filmin senaryosunu yazdı, 2 filmin yapımcılığını üstlendi. 1953’te Kanlı Para filmiyle “En Başarılı Rejisör”, “Senaryo Yazarı” ve “Aktör” dallarında ödüller aldı. Bu başarısı sayesinde Türkiye’nin Orson Welles’i olarak anıldı.

Sinema sektöründe sansüre karşı mücadele verdi ve mesleki örgütlenme faaliyetlerinde aktif rol aldı. Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kurucu üyelerinden biri oldu. 1980 sonrası sağlık kontrolleri için gittiği Almanya’da tiyatro çalışmaları yaptı, oyunlar yönetti ve tiyatro eğitimi verdi. Burada Bu Yürek Sizin / Dieses Herz gehört euch ve Buruk Dünya adlı şiir kitaplarını yayımladı. İleri derecede hastalanmasına rağmen sanattan kopmadı ve ses kasetleriyle halka ulaşmayı sürdürdü.

Orhon Murat Arıburnu, 11 Nisan 1989 tarihinde İstanbul’da 72 yaşında hayatını kaybetti. Ardında şiirleri, filmleri, tiyatro çalışmaları ve unutulmaz sanat mücadelesiyle dolu zengin bir miras bıraktı. Ölümünden sonra adına Orhon Murat Arıburnu Ödülleri verildi ve hayatı TRT’de yayımlanan bir belgeselle ölümsüzleştirildi. Sanatçının sinema, şiir, fotoğraf, resim ve tiyatroya olan katkıları Türk kültür dünyasında iz bırakan bir efsane haline geldi.