Nuri İYEM

Nuri İyem, 1915 yılında doğmuş ve 18 Haziran 2005 tarihinde hayatını kaybetmiş, Türk ressam ve toplumsal-gerçekçi sanat akımının önde gelen isimlerinden biridir. Sanatı, Anadolu kadın portreleri ile tanınmakta olup, yaşamı boyunca yaklaşık 3500 eser üretmiştir. 1941 yılında, Avni Arbaş, Agop Arad, Turgut Atalay, Haşmet Akal, Kemal Sönmezler, Selim Turan, Fethi Karakaş, Ferruh Başağa ve Mümtaz Yener ile birlikte "Yeniler" grubunu oluşturmuş ve bu grup aracılığıyla toplumsal-gerçekçi sanat görüşünü sergilemiştir. Bu grup, İstanbul'da "Liman Kenti İstanbul" konulu ilk sergisini açarak sanat dünyasında dikkat çekmiştir.

Nuri İyem, üç yaşında annesi ve ablası ile birlikte Mardin’in Cizre ilçesine gitti. Abla kaybı ve diğer zor yılların ardından, 1923 yılında İstanbul’a döndü. Burada, dönemin önemli sanat hocalarından Nazmi Ziya GÜRAN’ın dikkatini çekerek 1933 yılında İstanbul Akademisi’ne kabul edildi. Eğitim sürecinde Hikmet ONAT, İbrahim ÇALLI ve Leopold Levy gibi sanatçılarla çalışma fırsatı buldu. 1937 yılında Akademi’den mezun olan İyem, askerlik görevini tamamladıktan sonra Giresun’a resim öğretmeni olarak atandı. 1940 yılında yüksek resim bölümüne geri dönerek eğitimine devam etti ve 1944 yılında Nalbant adlı çalışmasıyla ikinci kez birincilikle mezun oldu. Aynı yıl, sanatçı Nasip ÖZÇAPAN ile evlenmiştir.

1941 yılında Yeniler Grubu’nun kurucuları arasında yer alan Nuri İyem, grup arkadaşları ile birlikte toplumsal gerçekçilik akımının öncüsü olmuştur. Sanatçı, 93. İzmir Enternasyonel Fuarı’ndaki sergisiyle de dikkat çekmiştir. Nuri İyem’in eserlerinde Ahmet Hamdi TANPINAR’ın "Bir heykel kadar sımsıkı" dediği kadın portreleri öne çıkmaktadır. Bu portreler, Anadolu’nun kadın gerçekliğini ve göç olgusunu yansıtan birer sembol haline gelmiştir. İyem, sanatını iki dönem altında şekillendirerek, akademik sanat görüşlerine karşı farklı bir seçenek oluşturmuştur. 2001 yılında Evin Sanat Galerisi tarafından retrospektif bir sergi düzenlenmiş ve "Dünden Yarına Nuri İyem" adlı kitap yayımlanmıştır.

Nuri İyem, 18 Haziran 2005 tarihinde Ulus’taki evinde 90 yaşında hayata veda etmiştir. Cenaze töreninde, eşinin ve sanat arkadaşlarının yanı sıra birçok sanatçı da yer almıştır. Sanatçının cenazesinde, "Anadolu Kadınları" temalı bir tablosunun önünde gösteren fotoğrafı katılımcılara takdim edilmiştir. Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilen Nuri İyem, sanat dünyasında bıraktığı derin izlerle anılmaya devam etmektedir. Sanatı ve eserleri, toplumsal gerçekçilik akımının önemli bir parçası olarak değerlendirilmektedir.