Dilhan ERYURT

Dilhan Eryurt (1926-2012), Türk bilim dünyasının en önemli isimlerinden biri olan astrofizikçiydi. 29 Kasım 1926’da İzmir’de doğdu. Babası Abidin Ege, Cumhuriyet’in ilk yıllarında milletvekilliği yapmıştı. Çocukluk yıllarını İstanbul ve Ankara’da geçirdi. İlköğrenimini Ankara’da tamamladıktan sonra Ankara Kız Lisesi’nden mezun oldu. Matematiğe olan ilgisi, onu İstanbul Üniversitesi Yüksek Matematik ve Astronomi Bölümü’ne yönlendirdi. Burada astronomiye duyduğu ilgi giderek arttı ve bilim yolculuğunun temellerini attı.

Üniversite eğitiminden sonra Ankara Üniversitesi’nde astronomi çalışmalarına devam etti. Lisansüstü eğitimini Michigan Üniversitesi’nde sürdürdü. 1953’te Ankara Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı ve doçentlik derecesini aldı. 1959’da Kanada’da Deep River Atom Enerjisi Laboratuvarı’nda Alastair G. W. Cameron ile yıldızların yapısı üzerine önemli araştırmalar yaptı. Ardından ABD’ye giderek Indiana Üniversitesi ve Goethe Link Gözlemevi’nde Prof. Dr. Marshall Wrubel ile çalıştı. Buradaki başarıları, ona NASA’ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Merkezi’nin kapılarını açtı.

1961-1973 yılları arasında NASA’da görev alarak bu kurumda çalışan ilk Türk bilim insanı oldu. Güneş’in yapısı ve evrimi üzerine yaptığı çalışmalar, o döneme kadar kabul edilen bazı yanlış bilgileri düzeltti. Özellikle Güneş’in geçmişte daha parlak ve sıcak olduğunu ortaya koyması, astrofizik dünyasında büyük yankı uyandırdı. NASA’daki çalışmaları Apollo Projesi’ne katkı sağladı ve 1969’da Apollo Başarı Ödülü ile onurlandırıldı. Ayrıca 1977’de TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü aldı.

Türkiye’ye döndükten sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde astrofizik anabilim dalını kurdu ve 1988-1993 yılları arasında ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı görevini yürüttü. Türk astronomi camiasında işbirliği ve gelişim için Ulusal Astronomi Kongresi’nin kurulmasına öncülük etti. ODTÜ’de gözlemevinin kurulmasında da aktif rol aldı. Akademik hayatı boyunca 59 bilimsel yayın üretti. 1993’te emekliye ayrıldıktan sonra da bilim dünyasında saygınlığını sürdürdü. 1997’de Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyesi seçildi.

Dilhan Eryurt, 13 Eylül 2012’de Ankara’da kalp krizi sonucu hayatını kaybetti ve Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi. Türk bilim tarihine adını altın harflerle yazdıran Eryurt, hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda astrofizik bilimine yaptığı katkılarla anıldı. Onun çalışmaları, genç bilim insanlarına ilham olmaya devam etti.