Yunus NADİ

Yunus Nadi Abalıoğlu Cumhuriyet gazetesini kuran ve Türk basın tarihine adını kazıyan önemli bir gazeteci ve siyasetçidir. Gazeteciliğe II. Abdülhamid döneminde öğrencilik yıllarında başlamış ve bu meslekte hayat boyu sürecek bir kariyer yapmıştır. Yeni Gün gazetesini kurarak başlayan gazetecilik serüveni, Mustafa Kemal ATATÜRK’ün önerisiyle kurulan Cumhuriyet gazetesiyle devam etmiştir. Aynı zamanda Osmanlı Mebuslar Meclisi'nde mebusluk yapmış, Cumhuriyet'in ilanından sonra TBMM'de altı dönem milletvekilli olarak yer almıştır. Türk Kurtuluş Savaşı’na ve Atatürk devrimlerine verdiği destekle tanınır. Bu mücadeleci kimliğiyle Türkiye basınında millî mücadelenin sözcüsü olmuştur.

1879 yılında Muğla'nın Fethiye ilçesinin Seydiler köyünde doğan Yunus Nadi’nin babası Fethiye eşrafından Abalızade Halil Efendi’dir. İlköğrenimini Fethiye'de tamamladıktan sonra Rodos'ta Ahmet Mithat Efendi ve Tevfik Ebüzziya'nın kurduğu Süleymaniye Medresesi'nde eğitim almış ve burada Arapça, Farsça, Fransızca gibi dilleri öğrenmiştir. İstanbul’da Galatasaray Sultanisi ve Hukuk Mektebi’nde eğitimine devam etmiştir. Gazetecilik kariyerine öğrencilik yıllarında Malumat gazetesinde yazı yazarak başlayan Yunus Nadi, II. Abdülhamid’e karşı bir dernek kurduğu gerekçesiyle tutuklanarak Midilli’ye sürülmüştür. 1908'de İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılmış ve İstanbul’a dönerek dönemin önemli gazetelerinde çalışmıştır.

Yunus Nadi, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Yeni Gün gazetesini kurarak millî mücadeleye olan desteğini açıkça göstermiştir. İstanbul’un işgali sonrası gazetesine uygulanan baskılar nedeniyle Anadolu’ya geçerek Yeni Gün’ü "Anadolu’da Yeni Gün" adıyla yayımlamaya devam etmiştir. Halide Edip ADIVAR ile kurduğu ilişkiler neticesinde Anadolu Ajansı'nın kuruluşunda da önemli bir rol üstlenmiş ve haber akışını sağlamak amacıyla bu ajansın temellerini atmıştır. TBMM’nin ilk yıllarında İzmir milletvekili olarak yer almış, 1924 yılında ise Muğla milletvekili olarak görev yapmıştır. Ayrıca Birinci İnönü Muharebesi sonrası Londra Konferansı’nda millî hükümeti temsil eden delegeler arasında bulunmuştur.

Cumhuriyetin ilanından sonra İstanbul’a dönerek Zekeriya Sertel ve Nebizâde Hamdi ile birlikte Cumhuriyet gazetesini yayımlamıştır. Bu gazete, Mustafa Kemal Atatürk’ün teklifi üzerine Yeni Gün ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinin birleşmesiyle doğmuştur. Cumhuriyet gazetesi kısa sürede Türkiye basınının en güçlü yayın organlarından biri haline gelmiş ve Yunus Nadi'nin, Atatürk'ün devrimlerine verdiği destekle tanınmasına katkı sağlamıştır.

Yunus Nadi, II. Dünya Savaşı döneminde Alman yanlısı olarak tanınmış ve faşizm yanlısı olduğu öne sürülmüştür; bu dönemde gazete kağıdını Almanya'dan ithal etmesi nedeniyle kendisine “Yunus Nazi” lakabı takılmıştır. Gazetecilik ve siyaset hayatına altı dönem boyunca mebus olarak devam eden Yunus Nadi, 1943 seçimlerinde aday gösterilmeyerek meclis dışında kalmıştır. 1945 yılında tedavi görmek amacıyla gittiği Cenevre’de hayatını kaybetmiş ve İstanbul’da Edirnekapı Şehitliği’ne defnedilmiştir. Ölümünden sonra Cumhuriyet gazetesinin yönetimi oğlu Nadir Nadi’ye geçmiştir. Yunus Nadi anısına, her yıl öykü, roman, şiir, karikatür ve sosyal bilimler alanlarında Yunus Nadi Ödülleri düzenlenmektedir.