Hüseyin PEYDA

Hüseyin Peyda, Urfa’nın köklü ailelerinden birine mensuptur. Urfa’da başlayan okul hayatı, Diyarbakır ve İstanbul’da devam etti. Önce Hindoloji, ardından felsefe eğitimi almaya başladı ancak ikisini de tamamlayamadı.

Üniversite yıllarına dair en sık rastlanan bilgi, bu yıllarda "Türkyolu" isimli bir dergi çıkardığıdır. 1949 yılında Cemile hanımla evlenip çoluk çocuğa karışınca felsefe öğrenimini yarıda bırakarak ticarete atıldı.

Restoran işletmeciliği, ticaret, yayıncılık… Hiç birinde istikrar sağlayadı.

Henüz Hüseyin Peyda ismi yoktur. Urfa’dan eğitimini tamamlamak için gelen mavi gözlü, çatık kaşlı, sert hatlı delikanlının kimlikteki ismi Hüseyin Örmen’dir. Sinema dünyasıyla tanışıklığı oyuncu Sezin SEZER aracılığıyla olur. Çekimlerde Sezer’e eşlik ederken radikal bir karar verir. Şansını bir kez de sinema sektöründe denemeye karar verdi.

Bir aile şirketi olan Önder Film'i kurarak kendisini tamamıyla sinemaya verdi. Peyda hiç vakit kaybetmeden ilk senaryosunu kaleme aldı. Bir doğu hikâyesi çekecektir. 1950’de yönetmenliğini, senaristliğini, yapımcılığını ve başrol oyunculuğunu üstlendiği "Söyleyin Anama Ağlamasın" filmi için kolları sıvadı.

Taşra hikâyelerine yabancı olan sinema izleyicisi filme büyük ilgi gösterdi. Peyda hem cesaret kazandı hem de eksiklerini gördü.

Yakışıklıdır, karakteristik yüzüyle sinemaya yeni bir kan getirmiştir. Yine bir Doğu hikâyesi yazar. "Mezarımı Taştan Oyun"’da, bir toprak ağasının, "Abdo Ağa"’nın hayatı anlatılmaktadır.

İddialı bir giriş yaptığı sinema sektöründe de başarıyı yakalayamaz. Önder Film iflas eder. Yine ani bir kararla kadın kuaförlüğüne geçiş yapar. Seçtiği meslekler arasında en kısa süreli olanı bu olur.

Sinemadan kopmamıştır, 1960’lı yıllarda artık adı sinemayla bütünleşmiş biridir. Türk sinemasının kötü adam rolleri ona zimmetlenmiştir adeta. Pek çok filmde Cüneyt ARKIN’la birlikte oynar. Filmlerinde elde ettiği geliri yine sektöre yatırmıştır.

40 yılı aşkın sinema kariyerinde 19 film yönetti. 200’ün üzerinde filmde rol aldı. Kariyeri boyunca kazandığı tek ödülse 1977 tarihli, 14. Antalya Film Şenliği’nde, Kara Çarşaflı Gelin’deki rolüyle En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödülüne layık görüldü.

Peyda sinemaya sadece yıllarını ve parasını değil bir gözünü de verdi. “1973 senesinde Hülya KOÇYİĞİT ile Yedikule Zindanları’nda Rabia filminin bir sahnesini çekiyorduk. Kullanılan ark lambaları ultraviyole ışınları yayıyordu. Ancak önünde cam olduğu ve ışınların zararını önlediği için kullanabiliyorduk. Cam kırılmış, ultraviyole ışını direk olarak gözümüze gelmişti. Hülya Koçyiğit ve ben birimiz sol gözümüzü, birimiz sağ gözümüzü kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kaldık. üç gün bir şey göremedim. İş kazası deyip geçtik, sigorta yok, herhangi bir güvencemiz de yoktu o zamanlar.” Hülya Hanım iyileşti ancak Peyda bu kazadan sonra tek gözünü kaybetti.

30 Temmuz 1990'da 70 yaşındayken akciğer kanseri tedavisi gördüğü Haydarpaşa Numune Hastanesi'nde hayatını kaybetti ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.