Duygu AYKAL

Hatice Duygu Aykal, 22 Nisan 1943 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Selanik göçmeni Ali Mithat Yenen, annesi ise Alman asıllı Anneliese Rupp’tu ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçtikten sonra Aliye Yenen adını aldı. Altı çocuklu bir ailenin ferdi olan Duygu Aykal’ın ablaları sanat tarihçisi Gönül Öney ve yazar Sevgi Soysal’dı. Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü'nde bale eğitimi aldıktan sonra 1963-1964 sezonunda mezun oldu.

Mezuniyetinin ardından Almanya’ya giderek Essen Bale Okulu’nda ünlü koreograf Kurt Jooss ile üç yıl boyunca modern bale üzerine çalıştı. Bu süreçte, dans yazısı olarak bilinen sinetografi veya labanotasyon eğitimini Albrecht Knust aracılığıyla aldı. 1964 yılının Ocak ayında Türkiye’ye döndü ve konservatuvarda kompozisyon eğitimi alan, aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nda keman çalan Gürer Aykal ile evlendi. Bu evlilikten Kerem, Emre ve Can adlarında üç çocuğu dünyaya geldi.

1968 yılında Almanya’daki devlet sınavını başarıyla geçtikten sonra Londra’ya giderek Leonide Massine’den üç yıl boyunca eğitim aldı ve Koreoloji Enstitüsü’nü tamamladı. Türk balesinin kurucularından Ninette de Valois’in davetiyle İstanbul Festivali için, Cengiz Tanç’ın müziği üzerine "Çoğul" adlı çağdaş bale eserini sahneledi. Ardından İlhan Usmanbaş’ın bestesiyle "Oluşum" adlı ikinci bale yapıtını yarattı. Bu eserlerinde insanın doğayla ilişkisini ve evrimsel dönüşümünü sahneye taşıdı.

1973 yılında Ankara Devlet Opera ve Balesi'ne koreograf olarak katıldı ve 1975’te resmen kurulan Devlet Halk Dansları Topluluğu’nun kuruluş sürecinde yer aldı. 1978’de Devlet Opera ve Balesi başkoreograflığına getirildi. Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü'nde öğretim üyeliği yaptı ve Devlet Halk Dansları Topluluğu’nun sanat yönetmenliğini üstlendi. Sahneye koyduğu "Bulutlar Nereye Gider", "İnsan-İnsan", "Biz Siz Onlar", "Uzlaşma", "Sanat Uzun Yaşam Kısa" gibi eserlerde toplumsal, varoluşsal ve bireysel temaları işledi.

Koreografilerinde özellikle insan ilişkileri, sevgi, varoluş ve toplumsal düzen gibi temaları öne çıkardı. "Bulutlar Nereye Gider" adlı yapıtında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi’nden yola çıkarak bireyin çocukluktan itibaren karşılaştığı baskı sistemlerini sorguladı. "İnsan-İnsan" eserinde ise insanın yaşamındaki zıtlıkları; yönetme ve yönetilme, başkaldırı ve itaat ilişkilerini derinlemesine ele aldı.

1976’da kız kardeşi Sevgi Soysal’ın hayatını kaybettiği meme kanserine kendisi de yakalandı. Hastalığına rağmen sanat üretimini sürdürdü ve son eseri "İnsancık"ı, öğrencisi Sema Erinç’in asistanlığıyla tamamladı. Tedavi için gittiği ABD’nin Teksas eyaletindeki Lubbock kentinde, 8 Ocak 1988 tarihinde 44 yaşında yaşamını yitirdi. 14 Ocak 1988’de Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde düzenlenen törenin ardından Maltepe Camii’nde kılınan cenaze namazı sonrası Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.

Duygu Aykal, Türkiye’de çağdaş dansın öncülerinden biri olarak, hem sanatsal üretimleriyle hem de eğitmen kimliğiyle Türk dans tarihine unutulmaz katkılar sundu. Bale sanatının modern boyutlarını Türkiye sahnesine taşıyan Aykal, ardında derin izler bırakan bir sanat mirası bıraktı.