Cenap ŞAHABETTİN

Cenap Şahabettin, Osmanlı İmparatorluğu'nun Manastır şehrinde 1870 yılında doğdu. Babası, Osman Şahabettin Bey, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda hayatını kaybetti. Bu trajedi sonrasında altı yaşında iken ailesiyle birlikte İstanbul’a taşındılar.

İlk eğitimini Tophane’deki Mekteb-i Feyziyye’de tamamladı ve ardından Eyüp Askerî Rüşdiyesi’ne devam etti. Okulunun yıkılmasının ardından Gülhane Askerî Rüşdiyesi’ne geçiş yaptı ve 1880'de buradan mezun oldu. Daha sonra Tıbbiye İdâdîsi’ne başladı ve iki yıl sonra Askerî Tıbbiye’nin beşinci sınıfına geçti. 1889’da doktor yüzbaşı olarak okulu bitirdi. Başarılı bir dereceyle mezun olması üzerine devlet tarafından Paris’e cilt hastalıkları alanında uzmanlaşmak üzere gönderildi ve burada dört yıl geçirdi.

Paris’te cilt hastalıkları üzerine uzmanlaştıktan sonra İstanbul’a dönüp Haydarpaşa Hastahanesi’nde hekimlik yaptı. Ancak takip edildiği endişesiyle uzak bir yerde görev almak isteyerek karantina dairesine geçti ve Mersin ile Rodos'ta karantina hekimliği yaptı. 1896’da sıhhiye müfettişliği göreviyle Cidde’ye tâyin edildi ve 1898'de İstanbul’a döndü. Meşrutiyet’in ilânından sonra sıhhiye müfettişliği ve Meclis-i Kebîr-i Sıhhî üyeliği gibi görevler üstlendi. 1914'te emekliye ayrıldı.

Emeklilik döneminde Darülfünûn’da "Garp edebiyatı", "Fransız Dili" ve "Osmanlı edebiyatı tarihi" dersleri verdi. Ancak 1922'de yaşanan bir olay, öğrenciler ve bazı hocalar tarafından aleyhinde nümayişlere neden oldu ve Dârülfünun’daki görevinden istifa etmek zorunda kaldı. Bu süreçten sonra daha çok edebiyat ve sanat konularında yazı faaliyetlerine devam etti.

Bir sözlük üzerinde çalışırken 1934 yılında beyin kanaması sonucu İstanbul'da hayatını kaybetti. Ölümünün ardından sade bir törenle Bakırköy Mezarlığı'nda kızının yanına defnedildi.

Şahabettin, Servet-i Fünûn edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir. Yazı faaliyetleri boyunca özellikle şiir alanında önemli eserler verdi. Şiirlerinde tabiat ve iç mekân tasvirlerine, sembolik imajlara ve alegorik unsurlara ağırlık verdi. Şiir anlayışında, doğa, kadın ve aşk temalarını işledi ve şiirlerinde panteist ve milli duyguları da işledi. Siyasi yazılarıyla da dikkat çeken Şahabettin, zaman zaman siyasi tartışmalara ve çatışmalara konu oldu.

Edebiyat çevrelerinde, dil ve üslûba getirdiği yeni anlatım teknikleriyle yadırgandı ve eleştirilere maruz kaldı. Ancak zamanla, dilin ve üslûbun değişebileceği, zamanla sanat anlayışının da evrilebileceği görüşünü savundu. Dinî konularda da yazılar yazan Şahabettin'in mistik ve panteist bir din anlayışına sahip olduğu anlaşıldı.